تحلیل سیاست‌های نرخ‌گذاری نان و پیامدهای اقتصادی، اقلیمی و اجتماعی آن بر نانوایان استان هرمزگان

به گزارش دهنا؛در استان هرمزگان، با توجه به شرایط خاص اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی، نرخ‌گذاری نان به موضوعی پیچیده و چندلایه تبدیل شده است که نیازمند تحلیل دقیق و نگاهی ساختارمند است. این گزارش، به واکاوی ابعاد مختلف نرخ‌گذاری نان در استان و پیامدهای آن بر صنف نانوایان می‌پردازد.

سازوکار نرخ‌گذاری نان در استان هرمزگان:

– نرخ نان در هرمزگان به‌طور معمول پایین‌تر از بسیاری استان‌های دیگر است، که با توجه به هزینه‌های بالای تولید، این نرخ‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند.
– اقلیم گرم و شرجی استان باعث افزایش مصرف انرژی در پخت نان و فرسودگی تجهیزات می‌شود، که تأثیر مستقیم بر هزینه تمام‌شده دارد.
– نبود شاخص‌های بومی برای محاسبه قیمت نان، موجب شده نانوایان تحت فشار باشند و در وضعیت عدم تعادل اقتصادی قرار گیرند.
– دولت تاکنون نرخ نان را با رویکرد حمایتی از مصرف‌کننده تعیین کرده، اما در این میان، توجه کافی به توان اقتصادی نانوایان نشده است.

چالش‌های صنفی، اقتصادی و انسانی نانوایان

– نبود دسترسی پایدار به آرد مرغوب، در کنار افزایش قیمت مواد اولیه، موجب افت کیفیت تولید شده است.
– نرخ پایین فروش نان در کنار تورم عمومی کشور، نانوایان را به سمت کاهش بهره‌وری و حتی تعطیلی برخی واحدهای کوچک سوق داده.
– هزینه‌های جانبی مانند تعمیر تجهیزات، قبض برق و تأمین سوخت در مناطق گرمسیری به شکل محسوسی بالاست و فشار مالی روزافزونی ایجاد کرده است.
– عدم وجود بیمه‌های کارفرمایی و خدمات رفاهی برای نانوایان، باعث شده این صنف در معرض آسیب‌های شغلی و اجتماعی قرار گیرد.
– گزارش‌های اتحادیه نانوایان نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تعداد نانوایی‌های فعال در استان کاهش یافته و بسیاری از نانوایان به مشاغل جایگزین مهاجرت کرده‌اند.

بحران کیفیت نان در هرمزگان؛ روایت یک چالش ساختاری و صنفی

محمد شجاعی، رئیس اتحادیه نانوایان مرکز هرمزگان، در بیانی صریح و نگران‌کننده، ریشه‌های افت محسوس کیفیت نان را در استان هرمزگان، حاصل سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد در تأمین مواد اولیه و قیمت‌گذاری عنوان کرد.

به گفته وی، تا زمانی‌که این دو محور اصلاح نگردند، تولید نان با کیفیت، صرفاً یک آرمان غیرقابل تحقق باقی خواهد ماند.

کیفیت آرد تحویلی به نانوایان

– استان هرمزگان فاقد زیرساخت‌های مناسب برای تولید گندم مرغوب است و به همین دلیل، گندم مصرفی از استان‌هایی چون خوزستان، فارس، کلاله و دیگر نقاط کشور تأمین می‌شود.
– این گندم‌ها عموماً از نظر گلوتن و ایندکس کیفیت، پایین‌تر از حد استاندارد هستند و نمی‌توانند نانی با بافت، طعم و دوام مطلوب ایجاد کنند.
– برای جبران کیفیت پایین، برخی از این گندم‌ها با گندم وارداتی مخلوط می‌شوند تا حداقل قابلیت پخت را پیدا کنند؛ اقدامی که وابستگی به واردات و پیچیدگی کنترل کیفیت را افزایش می‌دهد.
– کارگروه آرد و نان استان، به بهانه حمایت از کارخانه‌های آردسازی بومی، مانع از ورود آرد باکیفیت از خارج استان شده‌اند. این ممنوعیت باعث شده نانوایی‌ها صرفاً وابسته به تولیدات شش کارخانه آردسازی محلی باشند:
– مروارید، صدف، خاتم (بندرعباس)
– شفیعی (حاجی‌آباد)
– گوهر عالی (میناب)
– فدک (رودان)

این انحصار، با وجود مشکلات کیفی موجود، نه تنها دست نانوایان را در انتخاب آرد بسته، بلکه رقابت سازنده برای بهبود محصول را نیز تضعیف کرده است.

قیمت‌گذاری غیرواقعی نان؛ از دستور تا بحران

نرخ نان در استان هرمزگان طی چند سال گذشته، به‌رغم تورم عمومی و افزایش همه‌جانبه‌ی هزینه‌های تولید، ثابت و دستوری باقی مانده است. این در حالی‌ست که واحدهای نانوایی با چالش‌های گسترده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند:

– افزایش هزینه‌های جاری شامل:
– بیمه کارکنان
– اجاره سرسام آور مکان‌های صنفی
– هزینه‌های انرژی، آب و برق
– استهلاک دستگاه‌ها در اقلیم گرم، مرطوب و خورنده هرمزگان

– عدم بازنگری قیمت‌ها متناسب با آنالیزهای ارائه‌شده توسط اتحادیه، نه‌تنها سودآوری را به حداقل رسانده، بلکه در بسیاری از موارد منجر به تعطیلی نانوایی‌ها یا کاهش کیفیت نان شده است.

دلایل کلیدی لزوم بازنگری در قیمت نان

محمد شجاعی، با ارائه تحلیلی جامع از پیامدهای قیمت‌گذاری غیرواقعی، تأکید می‌کند که تعدیل منطقی نرخ فروش نان، تنها راهکار تضمین کیفیت و بقای صنف نانوایی در استان است.

از نظر شجاعی مهم‌ترین دلایل این ضرورت عبارتند از:

– نبود توان جذب نیروی کار ماهر که موجب کاهش مهارت پخت، افت ظاهری و فنی نان شده است‌.
– افت کیفیت مواد اولیه که منتج به استفاده از افزودنی‌های بی‌کیفیت، حذف بهبوددهنده‌ها گردیده است.
– فرسودگی تجهیزات نانوایی در هرمزگان که عاملی است برای کاهش راندمان، خرابی زودهنگام، افزایش هزینه‌های تعمیرات

یک زنجیره ناهماهنگ در صنعت سنتی نان

سیاست‌هایی که با شعار حمایت از مصرف‌کننده طراحی شده‌اند، در عمل به ضعف تولید، افت کیفیت، فرسایش نیروی کار و نارضایتی عمومی انجامیده‌اند. نان در فرهنگ ایرانی، نه فقط یک خوراک، بلکه نماد احترام، سنت و سلامت است. حفظ این جایگاه، مستلزم بازنگری فوری در نظام تولید و نرخ‌گذاری این محصول اساسی‌ست.

رئیس اتحادیه نانوایان مرکز هرمزگان، خواهان آن است که کارگروه‌های تصمیم‌گیرنده، صدای نانوایان را بشنوند؛ صدایی که نه از سر اعتراض، بلکه از سر مسئولیت و دغدغه برای سلامت عمومی، کیفیت و اشتغال برمی‌خیزد.

نتیجه‌گیری و پیشنهادات اجرایی:

برای برون‌رفت از این بحران چندوجهی، به سیاست‌گذاری چندمحوری نیاز است:

– تعریف مکانیزم نرخ‌گذاری منطقه‌محور با در نظر گرفتن اقلیم و هزینه‌های بومی
– ایجاد سامانه پایش کیفیت آرد با همکاری اداره استاندارد و وزارت صمت
– اختصاص یارانه‌های هدفمند به نانوایان فعال در مناطق گرمسیر
– ارتقاء سطح آموزش‌های بهداشتی و فنی برای نانوایان به‌منظور افزایش بهره‌وری
– تقویت اتحادیه‌های صنفی و ایجاد صندوق‌های حمایتی برای جبران خسارات

به‌نظر می‌رسد که ضرورت دارد مسئولین سیاست‌های متناسبی را برای بهبود وضعیت نانوایان هرمزگان اتخاذ کنند. این شامل بازنگری در نرخ‌گذاری نان، بهبود کیفیت آرد و توجه به شرایط کاری نانوایان است. تنها با برطرف کردن این چالش‌ها می‌توان به بهبود کیفیت نان و افزایش رضایت مردم دست یافت.

اسماعیل رحیمی – فعال رسانه‌ای و مسئول روابط عمومی اتاق اصناف مرکز هرمزگان