تشنگی در سایه خاموشی؛ باغات چهارمحال و بختیاری در انتظار وعده ۱.۵ میلیون مترمکعب آب

به گزارش دهنا به نقل از ایرنا؛ پمپاژهایی که قرار بود تنها برای یک دوره آبیاری محدود و نجات‌بخش در پاییز وارد مدار شوند، از ۲۵ مهرماه به طور کامل از مدار خارج شده‌اند و اکنون پس از گذشت بیش از ۴۵ روز بی‌آبی، وضعیت باغات استان به مرحله‌ای بحرانی رسیده است.

در شرایطی که به گفته معاون تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری خاک باغات به طور کامل خشک شده و بخش قابل توجهی از درختان هنوز در مرحله فعالیت فیزیولوژیک و تکامل جوانه قرار دارند، تداوم قطع برق پمپاژها هزاران اصله درخت چند دهه‌ای در شهرستان‌های بِن و سامان را در معرض تنش شدید و خطر خشکیدگی کامل قرار داده است.

باغدارانی که تمام سرمایه و معیشت خود را در گرو این درختان می‌بینند، نگران آینده‌ای هستند که هر روز با تداوم این شرایط تیره‌تر می‌شود.

بر پایه برآوردها، نیاز آبی باغات بِن و سامان برای عبور از تنش فعلی تنها حدود یک تا ۱.۵ (یک‌ونیم) میلیون مترمکعب برای یک نوبت آبیاری است؛ رقمی که در مقایسه با ذخایر سد زاینده‌رود بسیار ناچیز ارزیابی می‌شود، اما همین میزان نیز تاکنون تخصیص نیافته است.

کشاورزی معیشتی؛ درختان ۴۵ روز است بی‌آب مانده‌اند

نوربخش یکی از باغداران شهرستان سامان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به شرایط سخت باغداران گفت: کشاورزی در چهارمحال و بختیاری معیشتی است؛ نه صنعت گسترده‌ای داریم و نه گردشگری پایداری که پشتوانه اقتصادی مردم باشد و زندگی بسیاری از خانواده‌ها تماما به همین باغات وابسته است.

وی افزود: کشاورزان این منطقه برای زنده ماندن و نه رفاه بیشتر کشاورزی می‌کنند و در این شرایط حساس مطالبه اصلی ما فقط دریافت حقابه قانونی است؛ بیش از ۴۵ روز است که درختان هیچ آبی دریافت نکرده‌اند و ادامه این وضعیت به معنای نابودی کامل باغات و معیشت مردم است.

نوربخش هشدار داد: اگر تخصیص آب هر چه سریع‌تر انجام نشود، خسارت‌ها تنها محدود به محصول سال آینده نخواهد بود و اصل حیات درختان و امنیت معیشتی صدها خانواده در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد.

قطعی برق پمپاژها و خلف وعده‌ها

عضو شورای اسلامی شهرستان سامان و نایب‌رییس شورای اسلامی چهارمحال و بختیاری که خود نیز باغدار است نیز با تشریح آخرین وضعیت به خبرنگار ایرنا گفت: اواخر شهریور در جلسه مشترک با شرکت آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی مقرر شد کشاورزان در تابستان همراهی کنند و خاموشی پمپ‌ها به‌جای ۶ ساعت به ۱۲ ساعت در روز افزایش یابد تا در مقابل، در مهر و آبان ۲ نوبت آبیاری انجام شود.

غلامرضا چهلگردی ادامه داد: کشاورزان به تعهدات خود عمل کردند، اما از هفته آخر مهرماه با دستور مراجع بالادستی برق تمام پمپاژها به طور کامل قطع شد و با وجود برگزاری جلسه‌ها و مصوبه‌های متعدد، این مشکل تاکنون به طور اساسی برطرف نشده است.

وی با اشاره به خشک بودن بی‌سابقه پاییز امسال افزود: پاییز فصل تکامل جوانه‌هاست و هرگونه تنش آبی در این مقطع خسارت‌بار است و در زمان حاضر بخش زیادی از باغات بِن و سامان در معرض خشکیدگی قرار گرفته‌اند.

چهلگردی تاکید کرد: خواسته کشاورزان بیش از سهم قانونی خود نیست تنها یک نوبت آبیاری می‌تواند باغات را از تنش نجات دهد، اما تاکنون این حداقل نیز محقق نشده است.

وی با اشاره به اهمیت اقتصادی باغداری گفت: بیش از ۵۰ درصد اقتصاد استان به طور مستقیم یا غیرمستقیم به باغات بن و سامان وابسته است و آسیب دیدن این باغ‌ها کل اقتصاد استان را متأثر خواهد کرد.

چهلگردی هشدار داد: تداوم این روند موج بیکاری، تهدید معیشت مردم، تبعات اجتماعی و کوچ اجباری را به دنبال دارد و اگر راهکاری فوری برای تامین یک نوب آبیاری اتخاذ نشود خسارت‌های جبران ناپذیری در انتظار باغداران و اقتصاد منطقه است.

۲۲ هزار هکتار باغ در آستانه خشکیدگی کامل

رییس اتاق صنف کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز با ابراز نگرانی از گستردگی خسارت‌ها به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل محقق نشدن بارش‌های مهر و آبان و همچنین قطع طولانی‌مدت برق چاه‌های کشاورزی، پیش‌بینی می‌شود ۲۰ تا ۲۲ هزار هکتار باغ در بن و سامان در آستانه خشکیدگی کامل قرار گرفته باشد.

مرتضی درخشان افزود: غنچه‌هایی که هر سال در مهر و آبان تشکیل می‌شد، امسال به علت بی‌آبی به شدت آسیب‌دیده و در عمل بخش قابل توجهی از محصول سال آینده از دست رفته است.

وی ادامه داد: طی ماه‌های گذشته باغداران با وجود قطعی‌های گسترده برق تا ۴۲ ساعت در هفته همراهی کردند، اما از ۲۹ مهرماه برق چاه‌ها به طور کامل قطع و برداشت آب ممنوع شده است.

رییس اتاق صنف کشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: نیاز آبی باغات برای یک نوبت آبیاری حدود ۱.۵(یک‌ونیم) میلیون مترمکعب است که در برابر حجم ذخایر سد رقمی بسیار اندک محسوب می‌شود، اما همین حداقل نیز تأمین نشده است.

خسارت ۲۰ هزار میلیارد تومانی؛ تهدید سرمایه چند دهه‌ای

درخشان با اشاره به برآورد خسارت‌ها گفت: تاکنون خسارت وارد شده به باغات منطقه حدود ۲۰ هزار میلیارد تومانی برآورد شده و در صورت تداوم شرایط، این رقم می‌تواند به بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برسد.

وی یادآور شد: باغ مانند زراعت یک‌ساله نیست که با کاشت مجدد احیا شود؛ برای هر درخت ۳۰ تا ۴۰ سال زحمت کشیده شده و با یک دوره تنش شدید ممکن است برای همیشه نابود شود.

تنش شدید خشکی و تهدید سلامت درختان

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز با تأیید شرایط بحرانی به خبرنگار ایرنا گفت: از ۲۵ مهرماه تاکنون پمپاژهای آبی به طور کامل قطع است و خاک باغات به طور کامل خشک شده است در عین حال به دلیل نوسانات دمایی، بسیاری از درختان هنوز به خزان کامل نرفته‌اند و همچنان فعالیت فیزیولوژیک دارند که این موضوع تنش را تشدید کرده است.

روح‌الله سعیدی افزود: حدود ۵۰ درصد درختان هنوز برگ دارند و جوانه‌ها در مرحله تکامل قرار دارند، اما نبود رطوبت خاک باعث ضعف شدید جوانه‌ها و آسیب به ریشه‌ها شده است؛ ترک‌خوردگی خاک، ورود هوا به بستر ریشه و افزایش آفت‌ها و بیماری‌ها از پیامدهای مستقیم این وضعیت است.

وی تصریح کرد: حدود ۱۰ روز پیش میزان خسارت ۲۰ هزار میلیارد تومان(همت) برآورد شده بود، اما این رقم فقط بر اساس کاهش محصول سال آینده است و با ادامه خشکی، خسارت واقعی بسیار فراتر خواهد رفت.

درخواست رسمی برای تخصیص آب

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: از طریق وزارت جهاد کشاورزی، درخواست رسمی تخصیص ۱.۵(یک‌ونیم) میلیون مترمکعب آب به وزارت نیرو ارسال شده و استاندار نیز پیگیری‌های مستمری در این زمینه داشته است، اما تاکنون تخصیصی صورت نگرفته است.

وی هشدار داد: تنش‌های ایجادشده در این مقطع از سال قابل جبران نیست و آثار آن در فصل بهار، به صورت گسترده در کاهش شکوفه‌دهی، ضعف محصول و خشکیدگی درختان بروز خواهد کرد.

تهدید معیشت ۲۰۰ هزار نفر

براساس آمارهای ارائه‌شده، حدود ۴۵ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم و در مجموع معیشت نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر در شهرستان‌های بن و سامان به باغداری وابسته است.

تداوم این وضعیت، علاوه بر خسارت اقتصادی، تبعات اجتماعی همچون بیکاری، مهاجرت و آسیب‌های معیشتی را در پی خواهد داشت.

در روزهای گذشته جمعی از باغداران بن و سامان خواستار تأمین فوری آب شدند و جعفر مردانی استاندار چهارمحال و بختیاری نیز با حضور در میان باغداران از پیگیری موضوع خبر داد و اعلام کرد درخواست تأمین آب به وزارت نیرو ارسال شده است.

کلام آخر

بحران بی‌سابقه باغات بِن و سامان نشان می‌دهد کمبود یک نوبت آبیاری حیاتی می‌تواند نه تنها محصول سال آینده بلکه سرمایه چند دهه‌ای و معیشت صدها هزار نفر را به خطر بیندازد با وجود وعده‌های مسوولان برای تامین ۱.۵ میلیون مترمکعب آب، تداوم تاخیر در عمل به وعده، شرایط را روز به روز بحرانی‌تر می‌کند.

اکنون زمان اقدام فوری است تا از نابودی باغات و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده جلوگیری شود و معیشت کشاورزان و امنیت غذایی منطقه حفظ شود.